डा. सुवर्ण पौडेल
अस्वस्थ पाचन, शारीरिक रूपमा कम सक्रिय हुनु, डिहाइड्रेसन, तनाव र गलत खाने बानी कब्जियतका प्रमुख कारण हुन् । कब्जियत यस्तो समस्या हो, जसले बिरामीको पेट राम्ररी सफा नहुनुका साथै शौच गर्दा धेरै समस्या हुन्छ । त्यसै कारण बिरामीले धेरै पटक शौच गर्न जानुपर्ने हुन्छ ।
ठीक ढंगले पेट सफा नहुनु, शौचमा समस्या हुनु, दिसा धेरै कडा हुनु र कम मात्रामा हुनु, पेटमा दुखाइ अनुभव हुनु कब्जियतका मुख्य लक्षण हुन् ।कब्जियत किन हुन्छ ?
अस्वस्थ्यकर वा अपच खानेकुरा सेवन गर्ने, शारीरिक रुपमा निष्क्रिय बस्ने, तनावपूर्ण जीवन जिउनेहरुलाई कब्जियत हुनसक्छ । साथै, केही औषधिको सेवनले पनि कब्जियतको जोखिम हुन्छ ।दाबाट बनेका, चिल्लो, तारे–भुटेका, पीरो, बढी मरमसला, गरम मसला, खुर्सानी खानाले पनि कब्जियत हुनसक्छ । माछा, मासु, अण्डा, दुग्धजन्य पदार्थको बढी सेवनले पनि कब्जियत हुने सम्भावना हुन्छ ।
जंक फुड, फास्ट फुड, चिया, कफी, कोल्ड ड्रिंक, तयारी पेय पदार्थ धेरै खाँदा चुरोट, खैनी, जाड, रक्सी जस्ता नसाजन्य पदार्थ खानाले पनि कब्जियतको जोखिम हुन्छ ।
आन्द्रामा ट्युमर पलायो र केही कारणले आन्द्रामा अवरोध भयो भने पनि कब्जियत हुन सक्छ । दिसा–पिसाबलाई लामो समय रोकेर राख्नुहुँदैन । लामो समय दिसा पिसाब रोकेर राख्दा पनि कब्जियत हुनसक्छ ।
कब्जियत भएमा त्यसले कस्तो समस्या ल्याउँछ ?
लामो समय कब्जियत भइरह्यो भने वा पटकपटक कब्जियत भयो भने पछि पायल्सको समस्या हुनसक्छ । कब्जियत बारम्बार भइरह्यो भने मलद्वार सम्बन्धी समस्या पायल्स, फिसर फिस्टुला र ठूलो आन्द्रामा समेत समस्या हुन्छ । कब्जियतकै कारण थाइराइड, सुगर र उच्च रक्तचापको लेबल पनि बढ्न सक्छ ।
बच्ने उपाय
कब्जियत खराब दिनचर्या र खानपानको कारण हुने गर्छ । त्यसैले सक्रिय जीवन बिताउनुपर्छ । शारीरिक श्रम गर्नुपर्छ । त्यही अनुसार स्वस्थ्य र सुपाच्य भोजन सेवन गर्नुपर्छ ।
कब्जियतको जोखिमबाट बच्न मैदाबाट बनेका खानेकुरा, चिल्लो, पीरो, तारेको, भुटेको र मसालेदार खानाको सेवन कम गर्नुपर्छ ।
जंक फुड, फास्ट फुड, बढी गर्मी गराउने खाना, चिया, कफी, कोल्ड ड्रिंक, तयारी पेय पदार्थको सेवन कम गर्ने र चुरोट, खैनी, जाड, रक्सी सेवन गर्नुहुँदैन । चोकरयुक्त खाना खाने, हरियो सागपात र फलफूल दैनिक रुपमा खाने र दैनिक तीन लिटर पानी पिउने बानीले कब्जियतको समस्या हुनबाट बचाउँछ ।
प्राकृतिक उपचार विधि
कब्जियतको प्राकृतिक उपचार विधि भनेको खानपान र जीवनशैली सुधार्ने नै हो । कब्जियतको समस्या कम गर्न एक दिनमा करिब ३–४ लिटर पानीको सेवन गर्ने बानी बसाल्नुपर्छ । खाना खानुभन्दा आधा घण्टाअघि वा पछि मात्र पानी पिउने बानी बसाल्नुपर्छ ।
प्रशस्त मात्रामा रेसायुक्त खानेकुराको सेवनले पनि कब्जियतबाट छुटकारा पाउन सकिन्छ । हरियो सागपात, फलफूल र सलादमा प्रशस्त मात्रामा फाइबर हुन्छ । त्यसैले दैनिक यस्ता खानेकुराको सेवन गर्नुपर्छ ।
चोकरयुक्त खानेकुराको सेवन र खानापछि सलादको सेवन गर्दा पनि कब्जियतको समस्या कम हुन्छ । दैनिक शारीरिक व्यायाम गर्दा पनि कब्जियतको समस्याबाट छुटकारा पाउन सकिन्छ ।
यी घरेलु उपाय अपनाउँदा पनि समस्या कम भएन भने चिकित्सकको सल्लाह लिएर दिसा खुलाउने औषधिको प्रयोग गर्नुपर्ने हुन्छ ।
