नेपालको भौगोलिक अवस्थिति र कठिन भूभागका कारण यहाँ हेलिकप्टरहरू अत्यावश्यक यातायातका साधन बनेका छन्।
तर, यसका साथसाथै हेलिकप्टर दुर्घटनाहरू पनि समयसमयमा भइरहेको छ। यसले यात्रुहरू र चालक दलका सदस्यहरूलाई गम्भीर असर पुर्याएको छ। यहाँ हालसम्म भएका प्रमुख हेलिकप्टर दुर्घटनाहरू, तिनका कारण र आगामी चुनौतीहरूबारे विस्तृत विवरण प्रस्तुत गरिएको छ।
१. २०२४, नुवाकोटको सूर्यचौरमा दुर्घटना
मिति: २०२४ अगस्ट
स्थान: नुवाकोट, सूर्यचौर
दुर्घटनामा परेको हेलिकप्टर: एयर डाइनेष्टीको नाइन एन-एजेडी
मृतक संख्या: ५ (१ नेपाली पाइलट, ४ चिनियाँ यात्रु)
कारण: प्रारम्भिक जानकारी अनुसार खराब मौसम र प्राविधिक समस्या
२. २०१९, ताप्लेजुङको दुर्घटना
मिति: २०१९ फेब्रुअरी
स्थान: ताप्लेजुङ
दुर्घटनामा परेको हेलिकप्टर: एयर डाइनेष्टीको हेलिकप्टर
मृतक संख्या: ७ (पूर्व पर्यटन मन्त्री रवीन्द्र अधिकारी सहित)
कारण: पहाडी क्षेत्रको कठिन भूभाग र प्रतिकूल मौसम
३. २०१८, धार्चुलाको दुर्घटना
मिति: २०१८ सेप्टेम्बर
स्थान: धार्चुला
दुर्घटनामा परेको हेलिकप्टर: मेघा एयरलाइन्सको हेलिकप्टर
मृतक संख्या: ५
कारण: टेक-अप क्रममा प्राविधिक समस्या
४. २०१५, गुलेलीको दुर्घटना
मिति: २०१५ अप्रिल
स्थान: गुलेली
दुर्घटनामा परेको हेलिकप्टर: मकालु एयरको हेलिकप्टर
मृतक संख्या: ६
कारण: पाइलट त्रुटि र मौसमको खराबी
५. २००६, घान्द्रुकको दुर्घटना
मिति: २००६ सेप्टेम्बर
स्थान: घान्द्रुक
दुर्घटनामा परेको हेलिकप्टर: शाक्तिक एयरको हेलिकप्टर
मृतक संख्या: २४ (१२ नेपाली, १२ विदेशी पर्यटक)
कारण: प्रतिकूल मौसम र पाइलट त्रुटि
दुर्घटनाका प्रमुख कारणहरू
१. मौसम: नेपालको पहाडी र हिमाली क्षेत्रको मौसम एकदमै प्रतिकूल र परिवर्तनशील हुन्छ। यसले उडानलाई चुनौतीपूर्ण बनाउँछ।
२. भूभाग: नेपालको दुर्गम र पहाडी भूभागले हेलिकप्टर उडानलाई कठिन बनाउँछ। अवतरण र उडानका लागि सुरक्षित ठाउँ पाउन मुश्किल हुन्छ।
प्राविधिक समस्या: हेलिकप्टरका पुराना प्राविधिक उपकरण र मर्मतसम्भारमा कमी हुँदा दुर्घटनाको सम्भावना बढ्छ।
पाइलटको त्रुटि: अनुभवी पाइलटहरूको अभाव र तालिमको कमीले पाइलट त्रुटि दुर्घटनाको मुख्य कारण बन्न सक्छ।
आगामी चुनौतीहरू र सुधारका उपायहरू
प्राविधिक सुधार: आधुनिक र सुरक्षित हेलिकप्टरहरूमा लगानी गर्नु आवश्यक छ। नियमित मर्मतसम्भार र प्राविधिक निरीक्षण अनिवार्य गर्नुपर्छ।
मौसम पूर्वानुमान: उडान अघि मौसमको विस्तृत पूर्वानुमान प्राप्त गर्ने व्यवस्था हुनुपर्छ। प्रतिकूल मौसममा उडान रोक्न सख्त नियम लागू गरिनु पर्छ।
पाइलट तालिम: पाइलटहरूको तालिममा जोड दिनुपर्छ। अनुभवी पाइलटहरूलाई नियोजन गर्न र नयाँ पाइलटहरूलाई विस्तृत तालिम दिनु आवश्यक छ।
नियामक निकायको भूमिका: नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले हेलिकप्टर उडान र मर्मतसम्भारमा कडाईका साथ नियम लागू गर्नुपर्छ।
नेपालमा हेलिकप्टर दुर्घटनाहरूले ठूलो जनधनको क्षति पुर्याएको छ। यी दुर्घटनाबाट सिकेर आगामी दिनमा सुधारका उपायहरू अपनाउनु आवश्यक छ। सरकार, विमान सेवा प्रदायक कम्पनीहरू र नियामक निकायहरू मिलेर हेलिकप्टर उडानलाई सुरक्षित र विश्वसनीय बनाउन पहल गर्नुपर्छ। यसले यात्रुहरूलाई विश्वास दिलाउनुका साथै पर्यटन क्षेत्रमा पनि सकारात्मक प्रभाव पार्नेछ।
