काठमाडौं - रक्षाबन्धन, दाजुभाइदिदीबहिनीको प्रेम र सुरक्षाको प्रतीकको रूपमा मनाइने प्रमुख चाड हो। परम्परागत रूपमा यो चाड रीति-रिवाज र परम्पराका साथ मनाइने गरिन्छ। यद्यपि, समयसँगै रक्षाबन्धनको उत्सवमा धेरै परिवर्तनहरू आएका छन्। डिजिटल युगमा प्रवेशसँगै यस पर्वको प्रकार र शैलीमा समेत व्यापक परिवर्तन देखिन थालेको छ। रक्षाबन्धनको विशेषता राखीमा पनि महत्त्वपूर्ण बदलाव देखिएको छ।
डिजिटाइजेशनको प्रभाव
आजको युगमा धेरै मानिसहरू कामको सिलसिलामा परिवारबाट टाढा बस्न बाध्य छन्। यसले गर्दा दाजुभाइदिदीबहिनीहरू प्रायः फरक देश वा सहरमा बसिरहेका हुन्छन्। यस्तो अवस्थामा, उनीहरूलाई रक्षाबन्धनमा सँगै हुन गाह्रो हुन्छ। तर, डिजिटल माध्यमको विकासले यस दूरीलाई कम गर्न सहयोग पुर्याएको छ। अहिले दाजुभाइदिदीबहिनीहरूले भिडियो कलमार्फत् रक्षाबन्धन मनाउन थालेका छन्। यसमा दिदीबहिनीहरूले दाजुभाइलाई राखी हुलाकबाट पठाउने गर्छन् र त्यही दिन भिडियो कलमा राखी बाँधेर पर्व मनाउँछन्।
उपहारको स्वरूपमा परिवर्तन
पहिलेका समयमा दाजुभाइहरू बजारमा गएर दिदीबहिनीहरूको लागि उपहार किनिदिने वा उनीहरूलाई आफैँ लिएर गएर रोजाइअनुसारका सामान दिने गर्थे। अहिले भने यो परम्परा पनि परिवर्तन भएको छ। दाजुभाइदिदीबहिनीले उपहार अनलाइन अर्डर गर्न थालेका छन्। केही अवस्थामा त अनलाइनबाटै उपहार पठाउने परिपाटीसमेत सुरु भएको छ। साथै, गिफ्ट कुपन आदानप्रदान गरेर पनि दिदीबहिनीहरूले आफूलाई मनपर्ने उपहार लिन थालेका छन्।
राखी बाँध्ने चलनमा फरकपन
कतिपय दिदीबहिनीहरूको आफ्ना दाजुभाइहरू नहुँदा उनीहरू आफन्त वा कजन दाजुभाइलाई राखी बाँध्ने गर्थे। तर, आजकाल दुई दिदीबहिनीले एकअर्कालाई राखी बाँधेर रक्षाबन्धन मनाउने नयाँ प्रचलन बढेको छ। यस क्रममा उनीहरू एकअर्कालाई उपहार दिन्छन् र रक्षा गर्ने वचन पनि बाँड्छन्।
राखीका डिजाइनमा परिवर्तन
राखी भनेपछि पहिले रंगीन धागा र मोतीहरूले सजाइएका साधारण राखीहरूको सम्झना आउँथ्यो। तर, अहिले राखीका डिजाइनहरूमा पनि व्यापक परिवर्तन आएको छ। दिदीबहिनीहरूले आफूलाई मन पर्ने डिजाइनका कस्टमाइज राखीहरू बनाउने गर्छन्। बजारमा अहिले इलेक्ट्रिक राखीहरूको पनि क्रेज छ, जुन ब्याट्रीबाट चल्ने गर्छ। यस्ता राखीहरू स्मार्ट वाचजस्तै देखिन्छन्। बालबालिकाहरूको लागि कार्टुन डिजाइनसहितको लाइट राखीहरू समेत उपलब्ध छन्।
सुनचाँदीका राखीको बढ्दो चलन
सुनचाँदीका राखीहरू अहिले निकै लोकप्रिय भएका छन्। यी राखीहरू महँगा तर आकर्षक डिजाइनमा उपलब्ध छन्। यस्ता राखीहरू गरगहना पसलहरूमा पाइन्छन् जसमा गणेश, लक्ष्मी र बालगोपालका चित्रहरू राखिएका हुन्छन्। यी राखीहरूमा नगहरू पनि जडान गरिएका हुन्छन्। अहिले त डायमण्ड राखीको पनि माग निकै बढेको छ।
स्वास्थ्यप्रति सचेत मिठाइहरू
नयाँ पुस्ताका मानिसहरूले स्वास्थ्यप्रति धेरै ध्यान दिन थालेका छन्। स्वास्थ्य सचेत व्यक्तिहरू बजारमा पाइने मिठाइभन्दा घरमै बनाएको वा शुगर फ्री मिठाइलाई प्राथमिकता दिन थालेका छन्। यसले गर्दा अहिले रक्षाबन्धनमा स्वस्थ मिठाइको पनि चलन बढेको छ।
