काठमाडौँ, श्रावण २८, २०८१ — मुलुकको १२ वटा जलविद्युत् आयोजनाबाट भारतले थप २५१ मेगावाट बिजुली लैजाने भएको छ। नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले पठाएको प्रस्तावलाई भारतले स्वीकृति दिएको छ, जसअन्तर्गत १२ वटा जलविद्युत् आयोजनाबाट बिजुली लिइनेछ। यससँगै नेपालबाट भारतमा निर्यात हुने कुल विद्युत् परिमाण ९४१ मेगावाट पुगेको छ।
भारतले नेपालबाट बढाउँदै छ विद्युत् आयात
भारतको केन्द्रीय विद्युत् प्राधिकरणले नेपालका जलविद्युत् परियोजनाबाट विद्युत् खरिदका लागि २५१ मेगावाट थप बिजुली आयात गर्ने निर्णय गरेको छ। काठमाडौंस्थित भारतीय दूतावासले जारी गरेको विज्ञप्तिमा यो निर्णयले दुई देशबीचको ऊर्जा व्यापारमा नयाँ अवसरहरू थपिने उल्लेख छ।
यसअघि १६ वटा परियोजनाबाट ६९० मेगावाट बिजुली भारत निर्यात हुँदै आएकोमा अब २८ वटा परियोजनाबाट ९४१ मेगावाटसम्म बिजुली निर्यात हुनेछ।
नेपालको विद्युत् निर्यातले उल्लेखनीय उपलब्धि
नेपालले इन्डियन इनर्जी एक्सचेन्जको डे अहेड मार्केटमा बिजुली बिक्री गरी पहिलो पटक ऊर्जा निर्यात सुरु गरेको थियो। तीन वर्षको छोटो अवधिमा नेपालले २४ गुणाले विद्युत् निर्यात वृद्धि गर्दै उल्लेखनीय प्रगति गरेको छ।
पछिल्लो आर्थिक वर्षमा मात्रै नेपालले विद्युत् निर्यातबाट १६ अर्ब ९३ करोड रुपैयाँको आम्दानी गरेको थियो। नेपाल अब खुद विद्युत् निर्यातकर्ता मात्र नभई प्रमुख राजस्व उत्पादनकर्ताको रुपमा समेत स्थापित भएको छ।
मध्यकालीन सम्झौता र बंगलादेशसँगको व्यापार सम्भावना
प्राधिकरणले भारतको हरियाणा र बिहारमा मध्यकालीन विद्युत् बिक्री सम्झौता गरेपछि नेपालले दीर्घकालीन रुपमा भारतलाई ऊर्जा आपूर्ति गर्दै आएको छ। भारतले जलविद्युत् खरिद दायित्व (एचपीओ) अन्तर्गत नेपालबाट जलविद्युत् आयातलाई प्रोत्साहन गर्ने नीति पनि लिएको छ।
यो व्यापारिक सम्बन्धको आगामी दशकमा १० हजार मेगावाट बिजुली निर्यात गर्ने लक्ष्य रहेको छ। यद्यपि, बंगलादेशसँग ४० मेगावाट विद्युत् बिक्री गर्ने सम्झौता पछिल्लो राजनीतिक परिस्थितिका कारण स्थगित भएको छ।
नेपालको जलविद्युत् निर्यातको भविष्य
यस नयाँ सम्झौतासँगै नेपाल दक्षिण एसियाको प्रमुख जलविद्युत् निर्यातकर्ता बन्ने दिशामा अघि बढेको छ। नेपालले जलविद्युत् क्षेत्रलाई आर्थिक विकासको प्रमुख खम्बाको रुपमा उपयोग गर्दै दीर्घकालीन रुपमा लाभ लिने सम्भावना देखिएको छ।
