काठमाडौं — काठमाडौं उपत्यकामा गएको शुक्रवार र शनिवारको अविरल वर्षाले धनजनको ठूलो क्षति पुर्याएको छ। काठमाडौं, भक्तपुर, र ललितपुर गरेर ३४ जनाको मृत्यु भएको छ भने १५ जना घाइते भएका छन्। ४८१ जनाको उद्धार गरिएको छ, तर २१ जना अझै हराइरहेका छन्।
बागमती र अन्य नदीहरूमा बाढी
बागमती, नख्खु, र उपत्यकाका अन्य नदीहरूमा आएको बाढीले करिडोर सडकहरू मात्र नभई आसपासका संरचनाहरूमा पनि ठूलो क्षति पुर्याएको छ। यो वर्षा यति अत्यधिक थियो कि केही मापन केन्द्रहरूमा रेकर्ड तोडियो।
विशेष गरी ललितपुरको चापागाउँमा २४ घण्टामा ३२३ मिलिमिटर वर्षा मापन गरिएको छ, जुन यसअघि २००२ को २०० मिलिमिटरको रेकर्डलाई पार गरेको हो। त्यस्तै, पानीपोखरीमा ५३ वर्ष पुरानो रेकर्ड तोडिएको छ, जहाँ यसपटक २२५.२ मिलिमिटर वर्षा भएको छ।
अन्य क्षेत्रहरूमा पनि पुराना रेकर्ड तोडिए
त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल, नैकाप, नागार्जुन, चाँगुनारायण, बूढानीलकण्ठ, खोकना, जितपुरफेँदी, र नङ्खेलमा पनि पुराना वर्षाको रेकर्ड तोडिएको छ।
बंगालको खाडीको न्यूनचापीय प्रणालीको असर
यस विनाशकारी वर्षाको मुख्य कारण बंगालको खाडीको उत्तरपट्टी विकास भएको न्यूनचापीय प्रणालीलाई मानिएको छ, जसले धेरै जलवाष्पयुक्त वायु नेपालतिर ल्यायो। यो प्रणालीले कोशी प्रदेशको दक्षिणपूर्व (झापा) हुँदै गण्डकी, बागमती, र लुम्बिनी प्रदेशहरूमा भारी वर्षा गरायो।
विशेष गरी बागमती प्रदेशमा बढी क्षति हुनुको कारण यो प्रणाली त्यहाँ केन्द्रित भएको थियो। विपदविज्ञ डा. धर्मराज उप्रेतीका अनुसार, यस बाढीको मुख्य दुई कारणहरू छन्: बंगालको खाडीबाट जलवाष्पयुक्त हावा पश्चिमउत्तर लाग्नु र एन्टिसाइक्लोनिक अवस्थाले गण्डकी र बागमती क्षेत्रमा ठूलो प्रभाव पर्नु। यद्यपि, थप अनुसन्धान आवश्यक रहेको उनले बताए।
ठूलो प्रणालीको कारण ठूलो क्षति
बंगालको खाडीबाट आएको यो ठूलो मौसम प्रणालीले उपत्यका र आसपासका क्षेत्रमा ठूलो असर पुर्याएको छ। प्रकोपहरूको नियन्त्रण र व्यवस्थापनमा सुधार गर्न अझै धेरै काम गर्नुपर्ने स्पष्ट देखिएको छ।
