काठमाडौं — नेपालमा यस वर्षको मनसुन सरदर मिति भन्दा ढिलो बाहिरिने संकेत देखिएको छ। सरदरका अनुसार मनसुन नेपालबाट अक्टुबर २ (असोज १६) मा बाहिरिने गर्छ, तर यो वर्ष मनसुन अझै सक्रिय रहेको छ। मौसमविदहरूका अनुसार यस वर्ष मनसुन अक्टुबरको दोस्रो हप्ता अर्थात दशैंको टीका सकिएपछि मात्रै पूर्णरुपमा बाहिरिने सम्भावना छ।
मौसमविद प्रतिभा मानन्धरले भनिन्, "अहिलेसम्मको अवस्थालाई हेर्दा मनसुन अक्टुबरको दोस्रो हप्तातिर मात्र पूर्णरुपमा बाहिरिने देखिन्छ। कोशी प्रदेशजस्ता पूर्वी भेगमा मनसुनी गतिविधि लामो समयसम्म जारी रहने सम्भावना छ।"
कोशी प्रदेशमा दशैंको टीकासम्मै मनसुन रहने
यो वर्ष दशैंको टीका असोज २६ (अक्टुबर १२) गते परेको छ। मौसमविदहरूले कोशी प्रदेशमा दशैंको मुख्य दिनसम्मै मनसुन कायमै रहने अनुमान गरेका छन्। कोशी प्रदेशमा हिले दशैंको सम्भावना रहेको भन्दै, मौसमका जानकार डा. धर्मराज उप्रेतीले भने, "मनसुनी वायुले वर्षा हुने सम्भावना कायमै राख्छ, तर पछिल्ला दिनहरूमा जस्तो अत्यधिक भारी वर्षा भने हुने छैन।"
कोशी प्रदेशमा मनसुनको ढिलो समाप्त हुने सम्भावना रहेको छ भने सुदूरपश्चिम र अन्य पश्चिमी भूभागमा भने मनसुन यसै हप्ताबाट क्रमशः बाहिरिन सुरु हुनेछ। मौसमविदहरूले अनुमान गरेका छन् कि सुदूरपश्चिममा अक्टुबरको पहिलो हप्ता अर्थात असोजको अन्त्यसम्म मनसुन बाहिरिन सुरु हुनेछ।
मनसुनी वायुको पश्चिमतिर सर्ने क्रम
नेपालमा मनसुन भारतको उत्तरपूर्वी क्षेत्रबाट प्रवेश गर्छ र पश्चिमतिर सर्दै जान्छ। हाल भारतको पश्चिमी भूभागमा मनसुनी वायु कमजोर भइसकेको छ, तर नेपालमा अझै मनसुन सक्रिय छ। मौसमविद गोविन्द झाले भने, "नेपालमा मनसुनी गतिविधि केही दिन अझै चलिरहने सम्भावना छ। पश्चिमी वायुले मनसुनलाई क्रमशः पश्चिमबाट पूर्वतिर धकेल्दै नेपालबाट बाहिरिन मद्दत गर्नेछ।"
मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले भने, अहिले सुदूरपश्चिमबाट मनसुन बाहिरिन सुरु भए पनि पूरै नेपालबाट मनसुन बाहिरिन अक्टुबरको दोस्रो हप्तासम्म लाग्ने छ।
जलवायु परिवर्तनको प्रभाव
नेपालमा मनसुनको अवधि पछिल्ला केही वर्षयता लम्बिएको देखिन्छ। मौसमविदहरूका अनुसार जलवायु परिवर्तनले मनसुनको ढाँचा नै परिवर्तन गरिरहेको छ। केही वर्षयता नेपालमा औसतभन्दा बढी वा अस्वाभाविक वर्षा हुने गरेको छ। यसवर्ष पनि असोजको दोस्रो सातासम्मको अवधीमा सरदरभन्दा बढी वर्षा भएको जल तथा मौसम विज्ञान विभागले जानकारी दिएको छ।
सन् १९६८ देखि मनसुनको रेकर्ड राख्न सुरु गरिएको भए पनि यस वर्ष मनसुन सरदर मिति भन्दा लामो भएको छ। नेपालमा मनसुन सामान्यतः जुन १३ मा भित्रिने र अक्टुबर २ मा बाहिरिने गर्दछ। यस वर्ष भने मनसुन तीन दिन छिटो अर्थात जुन १० मा भित्रिएको थियो, तर बाहिरिन भने ढिलो भैरहेको छ।
सबैभन्दा ढिलो सन् २०१३ मा नेपालबाट मनसुन बाहिरिएको थियो। त्यो वर्ष अक्टुबर १९ मा मात्रै मनसुन समाप्त भएको थियो। सबैभन्दा छोटो अवधि भने सन् १९७९ मा ७३ दिन (जुन २४ देखि सेप्टेम्बर ४ सम्म) कायम भएको थियो।
यस वर्षको वर्षा स्थिति
नेपालमा जुन, जुलाई, सेप्टेम्बर र अक्टुबरलाई मनसुनको चार महिना मानिन्छ। यी महिनाहरूमा औसत ११२ दिन वर्षा हुन्छ र झण्डै १५०० मिलिमिटर पानी पर्दछ। यस वर्ष पनि मनसुनले अधिकांश भूभागमा झण्डै १२०० मिलिमिटर वर्षा गरिसकेको छ। यसले गर्दा पहाडी र तराई भूभागमा बाढी र पहिरोको जोखिम पनि बढेको छ।
यो वर्ष मनसुनको अवधिमा देशका धेरै स्थानमा भारी वर्षा भएकोले जमिन कमजोर भइसकेको छ। पहिरोको सम्भावना अझै बाँकी रहेको भन्दै मौसमविदले उच्च सतर्कता अपनाउन आग्रह गरेका छन्।
