काठमाडौँ — प्रत्येक वर्ष आश्विन शुक्ल प्रतिपदादेखि सुरु हुने बडादसैँ पर्व यस वर्ष आजदेखि सुरु भएको छ। यो पर्व आश्विन शुक्ल पूर्णिमासम्म १५ दिनसम्म धुमधामसँग मनाइन्छ।
घटस्थापनाको विधि
बडादसैँको पहिलो दिन आज घरघरमा विधिपूर्वक दियो, कलश र गणेश स्थापनासहित घटस्थापना गरिन्छ। पूजाकोठा वा दसैँघरमा वैदिक विधिपूर्वक शक्तिकी अधिष्ठात्री देवी दुर्गाको आह्वान गरी पूजा आरम्भ हुन्छ। बिहानै नित्यकर्म सकेर नजिकको नदी वा चोखो स्थलबाट ल्याएको माटोलाई पूजाकोठामा जमरा राखेर दुर्गाको आराधना गरिन्छ।
जमराको महत्त्व
आज जमरा रोप्नाले दुर्गादेवीलाई चढाउने परम्परा छ। यव अर्थात् जौँ दुर्गाका प्रिय वस्तु भएकोले विजयादशमीको दिन टीका प्रसादसँगै समृद्धिको प्रतीक पहेँलो जमरा ग्रहण गरिन्छ। धर्मशास्त्रविद्हरूका अनुसार जमरामा जौबाहेक अरू अन्न रोप्ने शास्त्रीय विधि छैन, तर केही कूल परम्पराअनुसार अन्य अन्न पनि रोप्ने गरिन्छ।
घटस्थापनाको साइत
यस वर्ष घटस्थापनाको शुभ साइत बिहान ९:१६ बजे रहेको छ। नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिका अध्यक्ष प्राध्यापक श्रीकृष्ण अधिकारीका अनुसार सूर्योदयकालमा प्रतिपदा भएको दिन घटस्थापना गर्नुपर्छ भन्ने शास्त्रीय मान्यताअनुसार साइत निर्णय गरिएको हो।
दुर्गाका नौ रूपहरूको पूजा
नवरात्रभर महाकाली, महालक्ष्मी, र महासरस्वतीको पूजा गरिन्छ। महाकाली शक्तिको प्रतीक, महालक्ष्मी धनधान्यको प्रतीक र महासरस्वती विद्याको प्रतीक मानिन्छन्। दुर्गाले नौवटा रूप धारण गरेर चण्ड, मुण्ड, र रक्तबीजजस्ता राक्षसहरूको वध गरेकी थिइन्।
नवदुर्गाको पूजाअनुक्रम
नवरात्रभर विभिन्न नौवटा दुर्गाका रूपहरूको पूजा गरिन्छ। पहिलो दिन शैलपुत्री, दोस्रो दिन ब्रह्मचारिणी, तेस्रो दिन चन्द्रघण्टा, चौथो दिन कुष्माण्डा, पाँचौँ दिन स्कन्दमाता, छैटौँ दिन कात्यायनी, सातौँ दिन कालरात्रि, आठौँ दिन महागौरी, र नवौँ दिन सिद्धिदात्री देवीको पूजा गरिन्छ।
फूलपाती र बलि पूजा
बडादसैँको सातौँ दिन धार्मिक विधिअनुसार फूलपाती भित्र्याइन्छ। महाअष्टमी र महानवमीका दिन बलि पूजा गरिन्छ, जसमा दसैँघर, कोत र शक्तिपीठहरूमा बलिसहित विशेष पूजा गरिन्छ।
यस पर्वलाई सत्यको असत्यमाथि विजयको प्रतीकका रूपमा मनाइन्छ। नवरात्रभर देशभरका शक्तिपीठहरूमा विशेष पूजाआराधना हुने गर्छ।
