नेपालको केन्द्रीय बैंक, नेपाल राष्ट्र बैंकले १०० रुपैयाँको नयाँ नोट छाप्ने ठेक्का चिनियाँ कम्पनीलाई दिएको छ। यो नयाँ नोटमा लिपुलेख, कालापानी र लिम्पियाधुरालाई नेपालकै भूभागको रूपमा समेटिएको छ। नेपालको मन्त्रिपरिषद्ले १०० रुपैयाँको नोटको डिजाइनमा परिवर्तन गर्न स्वीकृति प्रदान गरेको छ, जसमा यी तीनवटा रणनीतिक महत्त्वका क्षेत्रलाई समावेश गरिएको छ।
२०२० मा स्वीकृत नयाँ नक्सा
लिपुलेक, कालापानी र लिम्पियाधुरालाई नेपालको नक्सामा समेटिएको नयाँ राजनीतिक नक्सालाई नेपाली संविधानमा २०२० को जुन १८ मा संशोधन गरेर मान्यता दिइएको थियो। यस संशोधित नक्सालाई नेपालको आधिकारिक भूगोलको रूपमा सार्वजनिक गरिएपछि यसलाई १०० रुपैयाँको नोटमा पनि समेट्ने निर्णय भएको हो।
चीनको ‘चाइना बैंकनोट प्रिन्टिङ एन्ड मिंटिङ कर्पोरेसन’ लाई ठेक्का
अंग्रेजी दैनिक ‘रिपब्लिका’का अनुसार, विश्वव्यापी प्रतिस्पर्धात्मक बोलपत्र प्रक्रियापछि चीनको ‘चाइना बैंकनोट प्रिन्टिङ एन्ड मिंटिङ कर्पोरेसन’लाई १०० रुपैयाँको नयाँ नोट छाप्ने ठेक्का प्रदान गरिएको छ। यस ठेक्कामा कम्पनीले १००-१०० रुपैयाँका ३० करोड नोट डिजाइन, छपाइ, आपूर्ति र वितरण गर्नेछ। यो प्रिन्टिङ प्रक्रियाको अनुमानित लागत करिब ८९.९ लाख अमेरिकी डलर रहेको छ।
भारतको असन्तुष्टि
नेपालले नयाँ नक्सामा लिपुलेख, कालापानी र लिम्पियाधुरालाई नेपालको भूभागको रूपमा समेटेपछि भारतले यसलाई "कृत्रिम विस्तार" को रूपमा व्याख्या गर्दै अस्थिरता निम्त्याउने प्रयास भएको आरोप लगाएको छ। भारतले यी क्षेत्रहरूलाई आफ्नै भूभागको रूपमा दाबी गर्दै नेपालको नक्सा परिवर्तनलाई मान्यता दिएको छैन।
