काठमाडौं - मुलुकमा विगत वर्षको तुलनामा बन्दाबन्दीको समयमा आपराधिक घटनामा कमी आएको छ । नेपाल प्रहरीका अनुसार लकडाउनले गर्दा झण्डै ६० प्रतिशत आपराधिक घटना घटेको छ । तथ्याङ्कमा आत्महत्याका घटनामा समेत विगतको वर्षहरुमा भन्दा कमी आएको देखिएको छ । प्रहरीले केही कत्र्तव्य ज्यान तथा भवितव्यका घटना तथा घरभित्र हुने अपराध र जबर्जस्ती करणीका घटना घटेका जनाएको छ । रुकुमको सोती र रुपन्देहीको गाई फार्ममा गम्भीर प्रकृतिको घटना भएका छन् । यी लगायतका घटनाहरुमाथि गम्भीर रुपमा छानविन गरी दोषीलाई कानूनी कारवाही गर्ने सरकारले यसअघि नै प्रतिबद्धता जनाइसकेको छ ।
गृह मन्त्रालयका सूचना अधिकारी उमाकान्त अधिकारीले तुलनात्मक रुपमा हेर्दा आपराधिक घटनामा विगतको भन्दा निक्कै कम देखिएको र आत्महत्याका घटनामा समेत कमी आएको बताए । उनका अनुसार विवरण विश्लेषण गर्दा करीब १४ प्रतिशतले आत्महत्यामा कमी आएको देखिएको छ । गुह मन्त्रालयबाट प्राप्त विवरण अनुसार चालु आवको पछिल्लो तीन महिना ९चैत, वैशाख, जेठ० मा २ सय २१ वटा चोरीका घटना भएका छन् । यो सङ्ख्या गत आवको सोही अवधिमा ७ सय ११ थियो । सङ्गठित तथा आर्थिक अपराधतर्फ गत आवको पछिल्लो तीन महिनामा एक हजार ३ सय १९ घटना भएका थिए । चालु आवको सोही अवधिमा ५ सय ३ पुग्यो । यस्तै महिला, बालबालिकासम्बन्धीको अपराधमा गत आवको पछिल्लो तीन महिनामा एक हजार २ सय १८ वटा घटना भएकामा चालु आवको सोही अवधिमा ६०० घटना भए ।
सामाजिक अपराध गत आवको पछिल्लो तीन महनिामा तीन हजार ५ सय ३२ वटा भए भने चालु आवमा ९ सय २३ घटना मात्रै भएका छन् । सवारी सम्बन्धीमा अपराध गत आवको पछिल्लो तीन महिनामा ७०५ थियो चालु आवको सोही अवधिमा २ सय ७ वटा मात्रै भए । विवरणमा चालु आवको जेठ १५ सम्मको घटनालाई मात्र समेटिएको छ ।
आत्महत्यामा कमी
आत्महत्या बढ्यो भनेर विवरणहरु बाहिर आएपछि गृह मन्त्रालयका अधिकारी र सुरक्षा अधिकारीबीच बुधबार बैठक समिक्षा गरिएको थियो । उक्त बैठकले केही छिटफुट गम्भीर प्रकृतिका घटना भए पनि समग्रमा आपराधिक घटनामा कमी आएको निष्कर्ष निकालेकोे छ । आत्महत्याका घटना समेत विगतको भन्दा कमी नै रहेको बैठकको निष्कर्ष छ । प्राप्त विवरण अनुसार गत आवको चैत, वैशाख र जेठको तुलनामा चालु आवको सोही अवधि ३ सय २८ ले आत्महत्यामा कमी आएको देखिएको छ । यद्यपि, यसमा चालु आवको जेठ १५ सम्मको मात्रै घटना समेटिएको छ । । पन्ध्र दिनमा यति धेरै घटना नहुने प्रहरीको भनाइ छ । कतिपय घटनाहरु सामाजिक चेतना र प्रहरीको सक्रियताले पनि बाहिर आउने गरेका छन् ।
चालु आवको चैत, वैशाख र जेठमा कोभिड–१९ का कारण सरकारले लकडाउनको आदेश जारी गरेको थियो । सोही अवधिको अभिलेख विश्लेषण गर्दा बन्दाबन्दी कै कारण आत्महत्या बढेको अभिलेखले नदेखाउने नेपाल प्रहरीका प्रवक्ता प्रहरी नायब महानिरीक्षक नीरजबहादुर शाही बताउनुहुन्छ । उहाँका अनुसार औसत विवरण विगतको भन्दा केही कम देखिन्छ । कतिपय आत्महत्या बन्दाबन्दीसँग जोडिएको हुनसक्ने भए पनि त्यसरी अध्ययन नभएको प्रहरी प्रधान कार्यालयले जनाएको छ । तथ्याङ्कमा झुण्डिएर आत्महत्या गरेका घटना भने निक्कै बढी देखिन्छन् ।
आव २०७५÷७६ को चैत, वैशाख र जेठमा एक हजार ६ सय ६७ आत्महत्याका घटना भएको अभिलेख छ । त्यसमा झुण्डिएर मात्रै एक हजार २०० जनाको मृत्यु भएको थियो । विष खाएर ३ सय ५८ जनाको ज्यान गएको छ । चैतमा ४ सय ६९, वैशाखमा ५ सय ९७ र जेठमा ६ सय १ जनाले आत्महत्या गरेका थिए । वर्षमा कुल पाँच हजार ७ सय ५४ घटना भएकामध्ये झुण्डिएर मात्रै चार हजार ३१२ ले आत्महत्या गरे ।
चालु आवको चैत, वैशाख र जेठ १५ सम्मको अभिलेख अनुसार एक हजार ३३९ जनाले आत्महत्या गरेका छन् । यसमा १५ दिनको घटना आउन बाँकी छ । त्यसमध्ये एक हजार १ सय ३० जनाले झुडिएर आत्महत्या गरेका छन् । चालु आवको चैतमा ४ सय ८३, वैशाखमा ५७७ र जेठमा २ सय ७९ जनाको मृत्यु भएको थियो । चालु आवको जेठ १५ सम्म चार हजार ५ सय ८३ वटा आत्महत्याका घटना भएकामा झुण्डिएका मात्रै तीन हजार ६ सय ९० रहेको छ ।
आव २०७४÷७५ को चैत, वैशाख र जेठमा आत्महत्याका एक हजार ४ सय ४७ घटना भएको थियो । यो चालु आवको तीन महिनाको सङ्ख्या भन्दा १ सय ९ ले बढी हो । सबैभन्दा बढी झुण्डिएर एक हजार ७१ जनाले आत्महत्या गरेका छन् । विष खाएर ३ ५५ जनाको मृत्यु भएको छ ।
सोही आवको चैतमा ४ सय ५६, वैशाखमा ५ सय ३ र जेठमा ४ सय ८८ आत्महत्याका घटना भएका थिए । सोही आवमा कुल पाँच हजार ३ सय १७ जनाले आत्महत्या गरेकामा झुण्डिएर मात्रै तीन हजार ८ सय ६७ जनाले मृत्युवरण गरे । अन्यले आगो लगाएर, करेन्ट लगाएर, पानीमा हाम्फालेर, तथा हातहतियारको प्रयोग गरेर आत्महत्या गरेका थिए ।
नेपाल प्रहरीका प्रवक्ता शाही विगतको वर्षको तुलनामा यो वर्ष आत्महत्याको दर बढेको भने नदेखिने बताउनुहुन्छ । “दुई वर्षको तुलना गर्दा लकडाउन कै कारण मात्र आत्महत्या बढेको भन्ने तथ्यले देखाउँदैन, विगतको तुलनामा अझै केही कमी आएको छ, बढेको छैन,” शाहीले भने ।
उनका अनुसार लकडाउनका कारण आपराधिक घटना भने ६० प्रतिशतले कमी आएको छ । जबर्जस्ती करणी तथा घरेलु हिंसाका घटना भने देखिएका छन् । त्यो प्रहरी र समुदायको सक्रियताले बाहिर आएको उहाँ ठान्नुहुन्छ । केही कत्र्तव्य ज्यान तथा भवितव्यका घटना समेत यो अवधिमा घटेका छन् । रासस
